Kiracı ve Ev Sahibinin Hakları Nelerdir?

🧍 Kiracının Temel Hakları ve Sorumlulukları
Kiracı, kiraladığı konutu sözleşme şartlarına uygun şekilde kullanma ve kira süresi boyunca korunma hakkına sahiptir.

✅ Kiracının Hakları
Haklı Sebep Olmadan Çıkarılamama: Kira sözleşmesi, belirli süreli olsa bile, sürenin bitimi tek başına tahliye sebebi değildir. Ev sahibi, kanunda sayılan haklı sebepler (ihtiyaç, yeniden inşa, taahhüt vb.) olmadıkça, kiracıyı sözleşme bitiminde tahliye edemez.
Uzama Süresi: Belirli süreli sözleşmelerde, süre bitse dahi sözleşme birer yıllık sürelerle uzamış sayılır. Bu uzama süresi 10 yıla ulaştıktan sonra ev sahibi, herhangi bir sebep göstermeksizin, sözleşme bitiminden en az 3 ay önce bildirimde bulunarak tahliye talep edebilir.
Kullanıma Uygun Teslim: Kiralanan yerin, sözleşme amacına uygun (oturulabilir, kullanılabilir) durumda teslim edilmesini isteme hakkı vardır.
Ayıpların Giderilmesini İsteme: Kullanım süresi içinde kiralananda ortaya çıkan ve kiracının kusurundan kaynaklanmayan (çatı akması, kalorifer arızası, tesisat sorunu vb.) önemli kusurların ev sahibi tarafından giderilmesini talep etme hakkı.
Kira Artışına İtiraz: Kira artış oranının, sözleşme döneminin bitiminde, yasal sınırların (güncel olarak TÜFE 12 aylık ortalama değişimi) üzerinde olmasını kabul etmeme hakkı.

⚠️ Güncel Not: Konut kiralarında 1 Temmuz 2024 tarihinden itibaren kira artış üst sınırı, yeniden Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) on iki aylık ortalamasına bağlanmıştır.

Depozito İadesi: Kira sözleşmesi sona erdiğinde, kiralanan mülkte olağan kullanımdan kaynaklanan yıpranma ve hasarlar dışında bir kusur yoksa, ödediği depozito bedelini geri alma hakkı.

📜 Kiracının Sorumlulukları
Kira Bedelini Ödeme: Kira bedelini, sözleşmede belirtilen tarihte ve tam olarak ödeme yükümlülüğü.
Özenle Kullanma: Kiralanan yeri, sanki kendi mülküymüş gibi özenle kullanma ve komşulara saygı gösterme yükümlülüğü.
Küçük Onarımlar (Olağan Kullanım Giderleri): Küçük onarım ve temizlik giderleri (musluk contası, ampul değiştirme, kapı kolu tamiri vb.) kiracıya aittir.
İzinsiz Değişiklik Yapmama: Kiralananda esaslı değişiklikler (duvar yıkmak, kalıcı tadilat yapmak) yapmadan önce ev sahibinden yazılı izin alma zorunluluğu.
Çevre Temizliği ve Ortak Giderler (Aidat): Apartmanın ortak giderlerine (aidat, kapıcı, ortak elektrik vb.) katılma sorumluluğu.
Teslim Etme: Sözleşme sonunda kiralananı, aldığı durumdaki gibi (olağan kullanımdan kaynaklanan eskime ve yıpranmalar hariç) teslim etme sorumluluğu.

🏡 Ev Sahibinin Temel Hakları ve Sorumlulukları
Ev sahibi, mülkiyeti üzerinde kira bedelini belirleme, kira bedelini zamanında alma ve yasal şartlar oluştuğunda kiracıyı tahliye etme hakkına sahiptir.
✅ Ev Sahibinin Hakları
Kira Bedelini ve Depozitoyu Alma: Kira bedelini zamanında alma ve mülkü olası zararlara karşı teminat altına almak için 3 aylık kira bedelini aşmayacak şekilde depozito isteme hakkı.
Kira Bedelini Artırma: Her yıl sözleşme yenilenirken yasal sınırları (TÜFE 12 aylık ortalaması) aşmayacak şekilde kira artışı yapma hakkı.
5 Yıldan Sonra Kira Tespit Davası: 5 yıllık kira süresi dolduktan sonra, ev sahibi kira bedelini emsal kiralarla karşılaştırarak hakime başvurma ve adil bir kira bedeli belirlenmesini talep etme hakkına sahiptir. Bu davada hakim, TÜFE oranı ile bağlı değildir.
Tahliye Hakkı: Kanunda belirtilen haklı sebeplere dayanarak kiracının tahliyesini talep etme hakkı:
İhtiyaç Nedeniyle Tahliye: Ev sahibinin kendisi, eşi, altsoyu (çocuk, torun) veya üstsoyu (anne, baba) için evin gerçek, samimi ve zorunlu ihtiyacı varsa tahliye talep edebilir.
Yeniden İnşa/Tadilat: Evin esaslı tadilata alınması veya yeniden inşası gerekiyorsa tahliye talep edebilir.
İki Haklı İhtar: Aynı kira yılı içinde iki farklı ayın kirası ödenmediği için yazılı ihtar çekilmişse tahliye davası açma hakkı.
Tahliye Taahhütnamesi: Kiracının serbest iradesiyle verdiği (kontrat dışı bir tarihte imzalanan) geçerli bir tahliye taahhütnamesine dayanarak tahliye talep etme hakkı.
Evi Gösterme: Kiralanan yerin satılması veya yeniden kiraya verilmesi durumunda, makul saatlerde ve önceden haber vererek evi potansiyel alıcılara veya kiracılara gösterme hakkı.

📜 Ev Sahibinin Sorumlulukları
Kullanıma Elverişli Tutma: Kira süresi boyunca kiralananı, sözleşmeye uygun ve kullanılabilir durumda muhafaza etme yükümlülüğü.
Büyük Onarımları Karşılama: Mülkün esaslı, büyük onarım ve tadilat giderlerini (çatı onarımı, dış cephe, ana tesisat sorunları vb.) karşılama sorumluluğu.
Vergi ve Zorunlu Sigortalar: Kiralanan mülke ait zorunlu sigorta, vergi ve benzeri kamusal yükümlülükleri (aksi kararlaştırılmadıkça) ödeme sorumluluğu.
Kiracıyı Rahatsız Etmeme: Kiracının özel hayatına saygı gösterme ve kiracının izni olmadan eve girmeme yükümlülüğü.

Önemli Not: Bu hak ve sorumluluklar, Türk Borçlar Kanunu'na göre belirlenen genel çerçevedir. Hukuki bir uyuşmazlık durumunda, her zaman bir avukattan profesyonel hukuki destek almanız tavsiye edilir.